Geçtiğimiz yıllarda çiftçilerimizin en önemli geçim kaynaklarından biri olan tütün daha sonra başka iş kollarının ve özellikle de seracılığın artmasıyla tütün yetiştiriciliği ikinci plana atılmıştı. Bazı bölgelerde az da olsa ilgi gören ve çiftçinin geçim kaynağı haline gelen tütün yetiştiriciliğinin tekrar canlanması için Soma Ziraat Odası Tütün ekiminin ve tütün ekilecek tarlaların bakımıyla ilgili çiftçiyi bilgilendirdi. Soma Ziraat Odası şu açıklamayı yaptı.
Tütün tarlası çok hizmet, tütün mahsulü çok dikkat ister.
Mart ayıkıştan sürülmüş tarlaların ilkbahar hazırlığına başlama zamanıdır. Toprağın tam tavında görülmesine çok dikkat etmek lazımdır. Tavında sürülmeyen toprak hastalanır. Kerpiçleşir. İlkbahar sürmelerine süzek hafif topraklardan başlanmalıdır. Ağır topraklar geç tava gelir. İlkbahar sürmelerini derin yapmamalı, kesekler fazla alt üst edilmemelidir. Aksi halde kışın toprakta biriken yağmur ve kar suları zayi olacağından yaz aylarında mahsul kuraklıktan fazla zarar görür. Tütün tarlalarını ilkbaharda genel olarak iki defa sürmek yeterlidir. İkinci sürmeden sonra tarla tırmıklanarak, sürgü çekilerek dikime hazırlanır. Bunun yanında Sonbahardaki sürümlerde çiftlik gübresi verilebilir. İlkbahar sürümlerinde dikimden 2-3 hafta önce kompoze gübrelerden (15-15-15, 10-20-20 vs.) verilerek karıştırılmalıdır. Toprak tahliline göre gübreleme en doğru yöntemdir.
Tohum yatağı hazırlama
Tohum ekimi Mart ayının son günleri veya Nisan ayının ilk günlerinde yapılır. Ekime hazırlanan tohumlar bir torba içerisinde hafif ılık su ile ıslatılır. Tohumlar çimlenmeye başlayınca toprak son bir kez daha çapa yapılarak üzerleri düzlenir. Bir yıl önceden ayrılmış olan kemre(çiftlik gübresi) üzerine serilir. Bu arada gübre içerisindeki solucanlarda rahatsız olurlar. Çimlenen (çillenen) tohumlar elenmiş odun külü ile karıştırılarak (birim alana düşen tohum sayısının azalması için) bulunan potastan da yararlanılmış olur. Yastıkların üzerine elle serpilir. Daha sonra tohumlar rüzgârda uçmasın diye çamaşır yıkanan antika tokmaklarla (tokaç) toprak iyice dövülerek sıkıştırılır.Sonra sabah akşam güneş doğmadan ve güneş battıktan sora fidelikler her gün sulanmaya başlanır.tütün fideleri on ila on beş cm. boyutlarına ulaştığında, Mayıs ayının ikinci yarısında tarlalar taraz denilen üçüncü bir sürme işleminden daha geçirilir.Toprak hâla TAV’a gelmemişse taranır. Bu arada fideliklerin yabani otları tek tek elle ayıklanır ki bu işlem gerçekten zordur.
Fide dikimi
Sabahın erken saatinde fideler yolunur.Dikme işlemi traktörlerin arkasına takılan makinelerle yapılmaktadır.
Tütün kırımı ve dizimi
Fideler tekrar canlanıp ta büyümeye başladığı Haziran ayının ilk yarısında çapa işlemi yapılır. Çapa esnasında fidelerin kesilmeden yabani otların kesilmesi gerekir çok yakın olanlar elle koparılır. Çapa esnasında binlerce metre kare alan elden geçirilmiş olur.Çapa işleminden sonra Haziran ayının ikinci yarısından sonra tütün kırmaya başlanır. Sabah ve akşam serinliklerinde kırılan (toplanan tütün yaprakları) evlerin bir köşesinde salaç altlarında yada gölgelik bir ağaç altında gün boyu dizilir. Dizme işlemi minyatür bir kargıyı andıran uçları yassı ve jilet gibi keskin olan kendine has Tütün Dizme İğneleriyle yapılır. İğneye yapraklar damarlarından dizilir damara rastlamayan yapraklara Yirük denir ve kurutma esnasında bunlar ipten kopup düşerler. Dizilen yapraklar pamuk ipine sıyrılır. İp boyları genellikle üç buçuk kulaç yaklaşık dört buçuk metredir. Sırasıyla Dip, Orta, Dorukaltı ve Doruk isimleri altında yapraklar sırayla toplanır. Bu sıralamada en kaliteli yapraklar doruk altı denilenlerdir. Son yıllarda tütün kalitesini artırmak amacıyla dip denilen toprağa yakın yapraklar toplanmamakta, kökün dibine sıyrılmaktadır.
İplere dizilen yapraklar kuruması için ev, Salaç ve Samallık duvarlarında, sergen denilen, yağışlı havalarda üzeri naylonla örtülebilen kendine has bir yöntem yada Salaç Vagonu denilen sistemlere asılırlar.Aslında salaçların yapılışı (üstü çatı kenarları açık özel yapılardır) bile ayrı bir anlatım konusu olacak kadar meşakkatli ve teferruatlı bir iştir. Tütün asılan vagonlar yağışlı havalarda salaç altlarına toplanır.
Kuruyan yapraklar Hevek (hevenk) yapılır. Tepelerine takılan Kevükler (ağaçtan yapılan ilkel çengel) sayesinde yüksekçe yerlere asılırlar. Bu aşamadan sonrası çok önemlidir hevekler fazla sıcak ortamda çok kuru olursa yaprakları ufalanır ya da aşırı rutubete maruz kalırsa küflenir her iki durumda da ürün zarar görür. Hevekler bir kaç ay mağaza denilen depoların tavanlarına ağaçlarla yapılan düzeneklere asılır ve öyle depolanırlar.
Kışın serin aylarında tütün hevenkleri açılır. Yapraklar teker teker kontrolden geçirilerek seçme yapılır. Hasarlı ve hasta yapraklar ipten koparılıp atılır. Atılan bu yaprakların arasından biraz iyice olanları toplanıp Pastal yapılır. Seçme işleminin ardından bu kurumuş tütünlerin bulunduğu ipler istif yapılır. İstif yapılırken yaprakların asker misali tek sıra olmasına dikkat edilir. İstifin üzerine ağırlıklar konularak preslenir. Preslenme sebebi Tonga dediğimiz balya yapılırken az yer kaplamasını sağlamaktır.
İstifte on beş yirmi gün bekleyen tütünler daha sonra yaklaşık ip boyları bir metre kesilerek tonga sandığı denilen özel bir sandık yardımıyla tonga (balya) yapılır. Tonga yapılışı Çul denilen kendir kilimden 25 ila 30 santim genişliğinde 3 metre boylarında ki bezin ucuna önceden kesilerek hazırlanmış, Tura yapılmış kendir ip takılarak sandığın altından sağ yöne doğru serilir ve fazlası da üsten dışarıya bırakılır.
Sonra sandık boyutuna göre kesilen tütün dizili ipler yaprakların kuyrukları içeri gelecek şekilde üst üste üç sıra halinde istiflenir. Kapağı kapatılan sandık insan ağırlığı ile iyice sıkıştırılır.
Daha sonra kapaklar açılarak çulun dışarıda kalan kısmı da üstüne serilerek balya ayna tarafındaki ipler bağlandıktan sora ön ve arka yüzlerinden aynı ip ile dağılmayacak şekilde dikilir.
Anasayfa
